Wat is seksistisch gedrag? Voorbeelden, opmerkingen en hoe te reageren

Misschien ben je op straat weleens nageroepen door iemand. Of voelde je je als vrouw (of man) zijnde een beetje bedreigd, toen een groep mensen van het andere geslacht je nakeek en over je praatte. Of misschien heb je tijdens het uitgaan weleens meegemaakt dat iemand een onprettige opmerking tegen je maakte, waar je niet oké mee was.

Seksistisch gedrag kan leiden tot onderdrukking of seksuele intimidatie. Het wordt dan ook hoog tijd dat er meer aandacht voor komt. Want wat is seksistisch gedrag precies en hoe kun je er het best mee omgaan?

Wat is seksisme?

Wanneer er een waardeoordeel wordt gevormd op basis van iemands sekse, spreken we over seksisme. Het is een discriminatievorm waarbij mensen op een andere manier behandeld worden, alleen op basis van hun geslacht. Zo werden vrouwen in de geschiedenis heel lang als minder gezien en helaas gebeurt dat in sommige delen van de wereld nog steeds. Hierdoor ontstond en ontstaat onderdrukking en seksuele intimidatie.

Wanneer seksisme uit de hand loopt kunnen vrouwenhaat (misogynie) of mannenhaat (misandrie) ontstaan. Belangrijk om te weten, is dat het woord seksisme niets te maken heeft met seks of erotiek.

Welke vormen van seksisme bestaan er?

Er zijn verschillende soorten seksisme die tot negatieve situaties kunnen leiden.

• Seksistisch taalgebruik: hierbij wordt de man als norm genomen en iedereen die geen man is wordt tegelijkertijd als minder gezien.
• Seksistisch beeldgebruik; hierbij wordt de man als norm getoond in een afbeelding, terwijl iemand die geen man is tegelijkertijd wordt gedegradeerd.
• Seksisme op het werk; vrouwen dienen zich hier bijvoorbeeld op een bepaalde manier op te maken of er lichamelijk op een bepaalde manier uit te zien, anders tellen zij niet mee.
• Seksisme vindt overigens plaats tegen allerlei soorten mensen; vrouwen, mannen, transseksuelen, interseksuele mensen en meer.

“Er waren geen vrouwen aanwezig waren bij Het Laatste Avondmaal, omdat ze toch liever in de keuken zitten.” – ontslagen Chileense hulpbisschop¹

Misogynie

Misogynie is een ander woord voor vrouwenhaat. Het bestaat uit de Griekse woorden misein (haten) en gyne (vrouw). Misogynie kan optreden in de vorm van een persoonlijke, haatdragende houding tegenover vrouwen.

Dit kan heel uitdrukkelijk of meer subtiel zijn. Daarbij hoort ook het achterstellen van vrouwen in het burgerlijk recht en in het kerkelijk recht. Het is in principe iedere vorm van gedrag tegen vrouwen waarbij op een negatieve manier kenbaar wordt gemaakt dat de vrouw minder zou zijn dan de man.

“Voor een man, ben je best gevoelig.” – Anoniem

Misandrie

Aan de andere kant bestaat er ook misandrie: mannenhaat. Dit is een ziekelijke afkeer van mannen. Het woord bestaat uit de Griekse woorden misos (haat) en aner (man).

Het kan leiden tot seksuele discriminatie en geweld tegen mannen, puur omdat zij een man zijn van geslacht. En hoewel het niet de bedoeling is van het feminisme, bestaan er helaas ook feministen die mannen belachelijk maken op een ironische manier.

Overigens vindt misandrie ook plaats in de vorm van teksten op bekers, of T-shirts, waarbij mannen negatief afgeschilderd worden vanuit het vrouwelijk perspectief.

“Als je een ster bent, laten ze je het doen. Je kan alles doen. Grijp ze in hun kruis.” – Donald Trump²

Voorbeelden en opmerkingen van seksistisch gedrag

Misschien heb je het niet eens altijd door, maar seksistische opmerkingen en gedragingen komen veel vaker voor dan je denkt. “Wat jij nodig hebt, is een vriendje” is zo’n opmerking. Hierbij wordt geïnitieerd dat wanneer je niet snel aan de man komt, je ondraaglijk wordt.

In sommige culturen praten ouders alleen maar over wat er op hun dochters trouwdag zal gebeuren, omdat zij vinden dat het leven van een vrouw zich moet richten op het huwelijk en de onderdanigheid aan een man. En wat dacht je van: “Je zou vrouwelijk (of juist minder vrouwelijk) moeten zijn”?

Het zijn allemaal voorbeelden van seksistisch gedrag. Er is namelijk helemaal geen biologische wet die voorschrijft dat een vrouw niet direct kan zijn of dat een man niet gevoelig mag zijn. Nog een paar voorbeelden van seksistische opmerkingen:

“Jij ruimt wel even op toch, vrouwen zijn daar veel beter in.”

“Ze is een vrouw met ballen.”

“Is het weer die tijd van de maand?”

“Zou je dat wel doen, als vrouw?”

“Je bent toch geen meisje?”

“Ze staat haar mannetje wel.”

“Ik heb een paar sterke mannen nodig voor…”

“Echte mannen huilen niet.”

Zo kunnen we nog wel even doorgaan

Vooral het nafluiten van mensen op straat is een veelvoorkomende vorm van seksisme. Vaak gebeurt dit door mensen om indruk op elkaar te maken (bijvoorbeeld op de vrienden of vriendinnen waar zij mee zijn) en wordt degene die nagefloten wordt bedoeld of onbedoeld geïntimideerd. Hoewel naar iemand fluiten meestal als compliment is bedoeld, kan het ook sarcastisch bedoeld zijn.

Het is daarom allesbehalve fijn wanneer dit je overkomt. Veel vrouwen voelen zich er bovendien niet alleen ongemakkelijk bij, maar krijgen ook het idee dat zij op zo’n moment in gevaar zijn. Want wat zal er gebeuren als zij op een ‘verkeerde manier’ kijken of reageren op zo’n groep mensen?

Hoe kun je er het best op reageren?

Wat kun je dan het best doen wanneer iemand een seksistische opmerking maakt of seksistisch gedrag vertoont? Ten eerste is het belangrijk om direct je grenzen aan te geven. Als je ergens niet van gediend bent, zeg dat dan. Hoe lastig dat soms ook kan zijn.

Vooral binnen persoonlijke kringen (onder vrienden of collega’s) is het de bedoeling dat je elkaar respecteert. Daarom kun je het gerust aangeven als jij je onprettig voelt door de opmerkingen of het gedrag van een ander.

Mensen in je persoonlijke omgeving bedoelen het waarschijnlijk niet op een slechte manier, maar zijn zich vast niet helemaal bewust van de impact dat het op een ander kan hebben. Daarom is het verstandig om ze er direct op te wijzen.

In artikel 1 van de Grondwet staat dat iedereen in Nederland in gelijke gevallen gelijk wordt behandeld.³

Wat kun je verder doen?

Weet dat seksisme een vorm is van discriminatie en dat discriminatie volgens artikel 1 van de Nederlandse grondwet verboden is. Daarbij beschermt de Algemene wet van gelijke behandeling (AWGB) mensen die gediscrimineerd worden. Weet dus dat je je hier altijd op kunt beroepen.

Gebeurt seksisme op het werk, dan is het belangrijk dat je er een melding van maakt bij je werkgever of de organisatie als geheel. Je kunt ook hulp inschakelen van een antidiscriminatiebureau wanneer seksisme blijft aanhouden.

Voel je je echt ongemakkelijk en zelfs bedreigd door een bepaald persoon of groep mensen, vanwege hun regelmatige seksistische opmerkingen en/of gedrag? Dan heb je het recht om aangifte tegen hem/haar/hen te doen bij de politie.

Begrijp ook het onderscheid in positief en negatief seksisme

Seksisme wordt vaak als iets negatiefs gezien. Maar er zijn ook positieve vormen van seksisme tegenover vrouwen. Zo hebben veel mannen geleerd om een vrouw altijd voor te laten gaan of andere gentleman-gebaren uit te voeren, waardoor zij laten zien dat zij een vrouw respecteren. En tijdens het uitgaan mogen vrouwen bepaalde clubs of kroegen vaak in zonder te betalen, terwijl mannen wel hun portemonnee moeten trekken als zij naar binnen willen.

Maar positief seksisme voor de ene groep is natuurlijk weer negatief seksisme voor de andere groep. In het laatste voorbeeld worden vrouwen dan wel positief seksistisch benaderd, maar worden mannen benadeeld.