Wat is monogamie? Hoe het werkt, voordelen en de grens

In de samenleving waarin we leven, is het ideale plaatje een stel dat trouw aan elkaar is, samenwoont, misschien een huisdier deelt, en hun hele leven met elkaar deelt. Voor veel Nederlanders staat het vinden van de ‘ware’ en het hebben van een monogame relatie bovenaan hun prioriteitenlijst. Maar wat betekent monogamie eigenlijk?

Ben je niet monogaam bezig als je met ex aan het appen bent? Mag je flirten met iemand die je net in de trein hebt ontmoet? Is een kus op de mond niet monogaam? Wat monogamie precies betekent, verschilt per relatie. We vertellen je er meer over.

Wat is monogamie?

Monogamie is een begrip met verschillende betekenissen, afhankelijk van wie je het vraagt. Voor de meeste mensen betekent monogamie simpelweg dat je slechts één seksuele partner hebt en dat seks met iemand anders als vreemdgaan wordt beschouwd. In een monogame relatie deel je je intieme momenten meestal met één persoon, meestal tijdens een liefdesrelatie.

6 voordelen van monogamie

Te midden van een overvloed aan mogelijkheden – vooral op datingapps – kies je ervoor om je hart, tijd en inzet te geven aan één enkele persoon. Waarom zou je deze route kiezen in een wereld vol keuzes?

1. Emotionele diepgang

Monogamie biedt het voordeel van diepgaande emotionele verbondenheid. Wanneer je je bindt aan één partner, krijg je de kans om elkaar op een dieper niveau te begrijpen en te ondersteunen. Dit betekent dat je elkaars angsten, verlangens en dromen deelt. Dat niveau is moeilijk bereiken in een niet-monogame relatie.

2. Stabiliteit en zekerheid

Een ander voordeel van monogamie is de stabiliteit en zekerheid die het biedt. In een monogame relatie weet je dat je partner er altijd voor je zal zijn, in goede en slechte tijden. Dit creëert een gevoel van rust en zekerheid in je leven.

3. Gezondheidsvoordelen

Monogamie heeft ook aantoonbare gezondheidsvoordelen. Omdat je je seksuele relaties beperkt tot één partner, verklein je het risico op seksueel overdraagbare aandoeningen aanzienlijk. Bovendien is er bewijs dat monogame stellen gemiddeld een langer en gezonder leven leiden, omdat ze elkaar steun bieden in tijden van stress en ziekte.

4. Vertrouwen en loyaliteit

Monogamie is goed voor een diepgeworteld vertrouwen en loyaliteit tussen jou en je partner. Het idee dat je exclusief bij elkaar hoort creëert een sterke basis van vertrouwen. Dit vertrouwen groeit met de tijd en wordt steeds sterker, als een onwrikbaar fundament waarop je je relatie kunt bouwen.

5. Eenvoudige communicatie

In een monogame relatie is de communicatie vaak eenvoudiger en directer. Je hoeft je geen zorgen te maken over meerdere partners en de bijbehorende complexe emoties. Dit betekent dat je makkelijker kunt praten over je behoeften, verlangens en zorgen, omdat er geen verborgen agenda’s zijn.

6. Familiestructuur

Monogame relaties bieden een stabiele familiestructuur, wat belangrijk is voor de meeste mensen. Deze relatievorm heeft ook voordelen voor eventuele kinderen in de relatie. Kinderen groeien over het algemeen beter op in een omgeving waarin ze opgroeien met twee ouders die toegewijd zijn aan hun gezin.

Is monogamie natuurlijk?

In het dierenrijk is monogamie niet de norm. Sommige diersoorten hebben een levenslange partner, terwijl anderen geen vaste partner hebben. Monogamie komt echter zelden voor in de natuur, waar slechts 9 procent van de zoogdieren als monogaam wordt beschouwd. Mensen behoren tot dat kleine percentage, wat zegt dat we daarin afwijken van veel andere levende wezens op deze aardbol.

In Nederland en veel andere westerse culturen is monogamie de norm. Het Burgerlijk Wetboek stelt zelfs dat een persoon slechts met één persoon getrouwd kan zijn, en het is strafbaar om als getrouwde persoon met iemand anders te trouwen. In andere culturen is dit anders. Van de 238 samenlevingen wereldwijd promoot slechts een kleine minderheid monogamie.

Een persoon kan tegelijkertijd slechts met één andere persoon door het huwelijk verbonden zijn. – Artikel 33

In religieuze gemeenschappen zoals moslims en verschillende Afrikaanse culturen is het voor mannen bijvoorbeeld toegestaan om meerdere vrouwen te hebben. Maar in Nederland zou dit idee de gemoederen behoorlijk verhitten. Feminisme heeft sterk terrein gewonnen en veel vrouwen zouden dit (een man met meerdere vrouwen) als een voordeel voor mannen, wat het in sommige opzichten natuurlijk ook is. En dat terwijl het aan de andere kant zeldzaam is dat een vrouw meerdere mannen tegelijkertijd heeft. Dit komt in minder dan 0,05% van de culturen voor.

Waar ligt de grens?

De grenzen van monogamie zijn voor iedereen anders. Het lijkt een simpel concept, maar zodra je dieper graaft, ontdek je dat trouw in relaties veel complexer is dan je aanvankelijk dacht. Monogamie wordt doorgaans geïnterpreteerd als het exclusief zijn voor één persoon op zowel emotioneel als seksueel gebied. Dit betekent dat je je liefde, genegenheid en intieme momenten met slechts één partner deelt. Maar hier begint de complexiteit: de definitie van wat als vreemdgaan wordt beschouwd, varieert sterk van persoon tot persoon en van relatie tot relatie.

Voor sommigen kan vreemdgaan zich beperken tot fysieke ontrouw, zoals seks hebben met een andere persoon. Maar voor anderen kan het concept van vreemdgaan zich uitstrekken tot emotionele ontrouw, zoals het delen van diepe gevoelens en intieme gedachten met iemand buiten de relatie. Dit betekent dat voor de ene persoon een onschuldige flirt op een feest als vreemdgaan kan worden beschouwd, terwijl de andere partner misschien veel meer tolerantie heeft voor dergelijk gedrag. De grens van monogamie is dus niet in steen gebeiteld – het is eerder een onduidelijke lijn die door elk individu en koppel op hun eigen manier wordt getrokken.

Wat voor jou en je partner acceptabel is, kan voor anderen ondenkbaar zijn. Daarom is communicatie binnen een relatie van het grootste belang. Je moet openlijk praten over wat monogamie voor jou betekent, wat je grenzen zijn en welke verwachtingen je hebt. Het definiëren van deze grenzen kan soms lastig zijn, maar dat is wel de sleutel tot een gezonde en bevredigende relatie.

Automatisch monogaam

In theorie klinkt dit allemaal mooi, maar in de praktijk vinden veel mensen het moeilijk om zich voor altijd aan één persoon te binden. Het aantal huwelijken neemt af en het aantal scheidingen neemt toe. Sommigen kiezen voor een affaire of doen aan struisvogelpolitiek door hun kop in het zand te steken, terwijl anderen het feit omarmen dat monogamie misschien niet voor iedereen is weggelegd.

Als je eens rondvraagt in je vriendenkring, zul je merken dat na vele jaren in een relatie iedereen stiekem wel eens verlangt naar ‘iets anders’. Dit verlangen wordt vaak onderdrukt en blijft een soort van ’verborgen verlangen’. Maar dat hoeft niet zo te zijn.

Niet-monogamie

Er zijn succesvolle relaties waarin mensen gepassioneerde interacties hebben met anderen, uiteraard met de toestemming van hun partner. Hun partner is op de hoogte en keurt het goed. Het is belangrijk om te beseffen dat dergelijke relaties bestaan en kunnen floreren. Veel mensen denken dat een relatie alleen mogelijk is als deze monogaam is, maar dat is niet altijd het geval.

Zelfs in zogenaamde ‘monogame relaties’ lukt het velen niet om altijd trouw te blijven. Een recent onderzoek onder 238 deelnemers toonde aan dat de helft van hen ooit in hun relatie is vreemdgegaan. Dit onderzoek omvatte lesbische vrouwen, heterovrouwen, homoseksuele mannen en heteromannen. Het bewijst dat monogamie niet voor iedereen de enige optie is.

Bij niet-monogamie draait alles om toestemming. Als je partner niet op de hoogte is, is het een vertrouwensbreuk. Niet-monogaam zijn zonder medeweten van je partner is niet ethisch en wordt gezien als verraad. Om een niet-monogame relatie te laten werken, is open en eerlijk communiceren essentieel.

Past monogamie bij jou?

Monogamie werkte misschien voor je voorouders en zelfs voor je ouders, maar dat betekent niet automatisch dat het ook voor jou werkt. Voor velen is monogamie niet zo beangstigend als het alternatief: een open relatie met meerdere partners. Onderzoek naar alternatieve levensstijlen en niet-traditionele familievormen werd populair in de jaren 60 en 70, maar door gebrek aan steun en financiering stopte het onderzoek al snel en zijn er maar weinig studies over swingers en polyamorie.

Voor homo stellen is monogamie vaak anders. Het draait bij relaties tussen mannen vaak meer om monogamie in de liefde dan om seksuele exclusiviteit. Dit blijkt ook uit een onderzoek uit 2010 waarin de helft van de homoseksuele stellen aangaf seks te hebben met anderen terwijl hun partner op de hoogte was.