Geen enkele relatie is perfect. Het doel is wel dat het in de buurt van perfectie komt, maar in werkelijkheid wordt het dat nooit. Omdat we dit weten, gaan we er in ieder geval vanuit dat we ons veilig, gerespecteerd en vertrouwd voelen. Maar als dat niet zo is, dan noemen we dat een ongezonde situatie. Ongezond gedrag in een relatie kan een aanzienlijke en nadelige invloed hebben op je gezondheid, geluk en algemeen welzijn.
Iedereen kan in een ongezonde situatie terechtkomen, ongeacht je leeftijd, geslacht of seksuele geaardheid. Het probleem is vaak dat we niet direct merken – het is een sluipmoordenaar. Ongezonde patronen ontstaan niet van de ene op de andere dag, ze groeien in een relatie. En hoewel sommige gedragspatronen duidelijk schadelijk en giftig zijn, zijn andere ongezonde relatiepatronen veel subtieler en moeilijker te herkennen.
Relatietherapeut John Gottman en zijn collega’s van The Gottman Institute doen al tientallen jaren onderzoek naar relaties en hebben vier gedragspatronen in relaties herkend die een relatiebreuk kunnen voorspellen. Ze noemen deze The Four Horsemen: kritiek, minachting, defensief en negeren. In staat zijn om deze vier ‘Horsemen’ te herkennen in de discussies die je hebt is volgens hen de eerste stap om ze te vervangen door gezonde communicatiepatronen.
Wat wil jij?
"Iedereen heeft het over zichzelf, maar wat wil JIJ? Stel deze 999 vragen aan jezelf: kijk vooruit, spreek wensen uit, vraag feedback, geef jezelf cijfers."
1. Kritiek
Het eerste gedragspatroon is kritiek. Je partner bekritiseren is iets anders dan feedback geven of een klacht uiten. Iedereen komt wel eens in een situatie waarin we feedback geven, zoals wanneer je partner te hard rijdt en jij er iets van zegt omdat je je onveilig voelt. Het wordt echter anders als je de persoon zelf bekritiseert. Dat is wanneer je zegt dat je partner ‘niet kan rijden’. De laatste is een aanval op de kern van je partner, terwijl de eerste een klacht is over een specifiek probleem.
Af en toe iets zeggen over wat je graag anders zou willen zien is niet het probleem. Constante kritiek wel. Dit is een ongezond gedragspatroon van fouten zoeken en dat zorgt ervoor dat je partner zich gekwetst, afgewezen of aangevallen voelt.
2. Minachting
Het tweede negatieve patroon in relaties is minachting. Wanneer je minachting toont voor je partner, ben je gemeen. Je behandelt de ander respectloos, gebruikt sarcasme om (in het openbaar) te bespotten, geeft lelijke bijnamen, imiteert de ‘zeurende’ stem, rolt met de ogen wanneer je partner iets zegt – we kennen dit allemaal. Volgens Gottman is minachting een van de vier ongezonde vormen van gedrag in een relatie die een breuk kunnen voorspellen.
Minachting wordt gevoed door een lange periode van negatieve gedachten over de partner die naar boven komen wanneer je partner jou aanvalt vanuit een positie van relatieve superioriteit. Minachting gaat veel verder dan kritiek geven. Terwijl kritiek het karakter van je partner aanvalt, doet minachting hetzelfde maar neemt het daarbij ook een superioriteitspositie in – alsof de een beter is dan de ander. Dit zorgt ervoor dat het doelwit van minachting zich waardeloos en ondergeschikt voelt.
3. Defensief
Het derde gedragspatroon is defensief gedrag. Het is volgens Gottman een typische reactie op kritiek. We hebben allemaal weleens defensief gereageerd op kritiek. Maar als dit een patroon is, dan is het een herkenbaar onderdeel van een verslechterende relatie. Een aantal tekenen die aangeven dat je consequent defensief bent:
- Je vindt dat je partner altijd overdreven reageert.
- Je partner is té gevoelig.
- Je geeft vaak je mening over dat de ander het bij het verkeerde eind heeft.
- Je zegt nooit sorry.
- Je denkt vaak dat je niets verkeerd doet.
- Je vindt dat je partner van een mug een olifant maakt.
Hoewel het volkomen normaal is om jezelf te willen verdedigen, vooral wanneer je gestrest bent en je aangevallen voelt, zal deze defensieve aanpak niet het gewenste effect hebben. Je defensief opstellen zal het conflict alleen maar doen escaleren als de ander niet terugdeinst of zich verontschuldigt. Dit komt omdat defensief zijn een manier is om je ander de schuld te geven, terwijl dat vaak niet het geval is. Daarom maakt het ook geen gezonde communicatie mogelijk.
4. Negeren
Het vierde negatieve patroon in relaties is stonewalling, het negeren van je partner en terugtrekken uit het gesprek. Dat is bijvoorbeeld het geval wanneer je jezelf afsluit voor de ander, niet reageert en uit elke vorm van communicatie terugtrekt. Het wordt ook wel de silent treatment genoemd, de stiltebehandeling. In plaats van de problemen met je partner te bespreken, werk je een oplossing tegen door elke vorm van contact te ontwijken.
Mensen vallen doorgaans in dit negatieve gedragspatroon omdat ze niet de vaardigheden hebben om ermee om te gaan. Ze blokkeren. Het is een gevolg van een gevoel waarin ze overweldigd zijn door de situatie. In plaats van het gesprek aan te gaan, negeren ze hun partner en ontlopen ze het conflict. Maar een patroon van negeren en terugtrekken maakt het onmogelijk om relatieproblemen op te lossen. Het kan de band met je partner kapotmaken doordat je partner zich in de steek gelaten voelt en genegeerd.
Volgens Gotmann is dit gedragspatroon moeilijk te stoppen. Ze geven wel het advies dat je beter de discussie kunt stoppen en om een pauze vraagt:
“Oké, ik ben te boos om hierover te blijven praten. Kunnen we alsjeblieft een pauze nemen en er zo op terugkomen? Het zal gemakkelijker zijn om hier doorheen te komen als ik gekalmeerd ben.”
Neem dan 20 minuten de tijd om iets alleen te doen zodat je kalmeert – een boek of tijdschrift lezen, een wandeling maken, hardlopen. Doe gewoon alles wat helpt om je niet meer overweldigd te voelen en ga dan terug het gesprek in wanneer je er klaar voor bent.
Meer mensen zoals jij...
... weten niet welke liefdestaal ze spreken. En dat is niet zo gek als je helemaal niet weet dat iedereen een eigen moedertaal der liefde heeft. In ‘De vijf talen van de liefde’ ontdek je welke taal jij spreekt en nog belangrijker: hoe je daarmee je liefdesleven verbetert. Verhelderend, een eyeopener: kom er zelf achter waarom dit boek ‘het best beoordeelde’ relatieboek is.
