Sinds de inauguratie van Donald Trump in januari 2017 is de term gaslighting onderdeel geworden van het internationale woordenboek. Tijdens de verkiezingen in 2016, tijdens zijn regering en later ook bij de verkiezingen van 2020 heeft Trump een gaslighting-campagne geleid. Hij loog, bedroog, verdraaide de waarheid en bracht het land in een neerwaartse spiraal van twijfel, woede en wanhoop. De ex-president van de Verenigde Staten is een klassieke gaslighter die heel het land liet twijfelen aan de waarheid.
De term werd zelfs zo populair dat Oxford Dictionaries gaslighting een van de meest populaire woorden van 2018 noemde. Sindsdien is de populariteit alleen maar toegenomen en horen we het ook steeds vaker voorbij komen in de Nederlandse volksmond. Misschien omdat we nu allemaal te maken hebben met politieke figuren die gaslighting tot een kunst verheven. Maar de kans is groter dat het iemand is van wie je het minder snel zou verwachten: je partner.
Wat is gaslighting?
Gaslighting is een vorm van manipulatie waarbij hersenspoeling wordt gebruikt om een ander aan de realiteit te laten twijfelen. Het is een tactiek om de realiteit van de ander te ondermijnen. Door feiten, de omgeving of gevoelens te ontkennen kan diegene die het doet psychologische controle en macht krijgen over de ander. En nee, dat is geen gezonde relatiedynamiek.
Wat wil jij?
"Iedereen heeft het over zichzelf, maar wat wil JIJ? Stel deze 999 vragen aan jezelf: kijk vooruit, spreek wensen uit, vraag feedback, geef jezelf cijfers."
In de loop van de tijd zal de dader, want zo mogen we diegene wel noemen, verschillende uitspraken gebruiken om ervoor te zorgen dat het slachtoffer het gezond verstand, geheugen en eigenwaarde verliest. In het ergste geval kan dit leiden tot een ernstige vorm van emotioneel misbruik.
54 zinnen en uitspraken van de gaslighter
Het slechte nieuws is dat iedereen vatbaar is voor gaslighting, omdat het soms heel moeilijk te herkennen is. Misschien heb je het zelf ook weleens gedaan, zonder te weten dat je aan het gaslighten was. Wellicht deed je het om een conflict te stoppen, controle te krijgen over een kwetsbaar moment in de relatie of om je weer de ‘baas’ te voelen. Wat je dan gezegd of gedaan zou kunnen hebben? Dit zijn 54 dingen die gaslighters zeggen.
Gevoelens
Iedere keer dat je boos bent op je partner, er iets gebeurt waarmee je het niet eens bent of wanneer je een probleem wilt bespreken, krijg je de wind van voren. Je reageert overdreven, overdrijft en maakt je druk om niets. Met deze reacties ga je twijfelen aan jezelf en worden je gevoelens gebagatelliseerd.
- Waarom doe je altijd zo dramatisch?
- Doe niet zo paranoïde.
- Je overdrijft.
- Maak je niet zo druk.
- Nu doe je wéér hysterisch.
- Je bent ook altijd zo gevoelig.
- Je wil alleen maar ruzie maken.
- Je neemt alles ook veel te serieus.
- Waarom word je zo snel emotioneel?
- Geloof me, het is je eigen onzekerheid.
- Ik kan niet met je praten als je zo doet.
- Je had moeten weten dat ik zo zou reageren.
- Je weet dat dat komt omdat je zo onzeker bent.
- Nu doe je irrationeel.
- Dat is echt niet zo, het komt door je onzekerheid.
- Vind je niet dat je nu wat te ver gaat?
- Je kunt ook helemaal niet tegen een grapje.
- Je bent de enige met wie ik deze problemen heb.
- Hoor je jezelf wel?
- Ik dacht dat je van mij hield.
- Dit is waarom niemand graag met je omgaat.
- Je moet ook altijd gelijk krijgen.
- Je blaast alles altijd op.
- Hoe jij reageert is altijd buiten proportie.
- Doe eens niet zo jaloers.
Door herhaaldelijk je gevoelens terzijde te schuiven, plant de gaslighter het zaadje. Na verloop van tijd heb je het gevoel dat jij het probleem bent en daardoor verlies je het vertrouwen om op te komen voor jezelf en je behoeften.
Leugens
Je weet dat het een regelrechte leugen is, maar toch wordt de leugen met een strak gezicht verteld. En het ergste is dat het vol wordt gehouden, zelfs wanneer je weet dat het niet waar is. De gaslighter ontkent bijvoorbeeld ooit die onbeschofte opmerking over jou te hebben gemaakt. Het zorgt ervoor dat je aan jezelf gaat twijfelen: “Misschien heb ik het verkeerd gehoord?”
- Ik heb een hekel aan leugens.
- Dat is een leugen.
- Ze liegen allemaal tegen jou.
- Ze zijn gewoon jaloers op ons.
- Ze willen niet dat ik slaag.
- Dat is niet zo.
- Je weet dat ik dat niet gedaan heb.
- Ik heb dat niet gezegd.
- Dat heb je mij niet verteld.
- Je draait dingen om.
- Fake News.
Geheugen
Een van de belangrijkste tactieken van gaslighting is om je aan je eigen geheugen te laten twijfelen. Of ze zeggen dat het nooit is gebeurd, dat het niet heeft plaatsgevonden, of ze geven je een andere versie van de gebeurtenissen. Als het lukt om je herinneringen te vervangen door hun eigen versie, dan wordt het helemaal moeilijk om jezelf nog te geloven.
- Dat is helemaal nooit gebeurd.
- Je weet dat je dingen niet goed onthoudt.
- Ik denk dat je het vergeten bent.
- Niemand gelooft je, dus waarom zou ik dat dan wel doen?
- Je hebt een heel slecht geheugen.
- We hebben het erover gehad. Weet je dat niet meer?
- Omdat jij het niet meer weet…
- Ik herinner mij dat wij hebben afgesproken dat jij dat zou doen.
- We hebben het hier al over gehad.
- Er is niets mis met míjn geheugen.
Perceptie
De gaslighter laat je peinzen en piekeren – in dubio over je eigen perceptie van de realiteit. Daardoor lijkt het alsof jij degene bent met het probleem. Dit zal je het gevoel geven dat er iets mis met je is, terwijl dat helemaal niet het geval is.
- Ik zie niet hoe ik iets fout heb gedaan.
- Dat zie je verkeerd.
- Je ziet een patroon dat er niet is.
- Je beeldt je dingen in.
- Dat verzin je.
- Jij bent echt de enige die dat denkt.
- Je hebt een levendige fantasie.
- Je interpreteert het verkeerd.
Meer mensen zoals jij...
... weten niet welke liefdestaal ze spreken. En dat is niet zo gek als je helemaal niet weet dat iedereen een eigen moedertaal der liefde heeft. In ‘De vijf talen van de liefde’ ontdek je welke taal jij spreekt en nog belangrijker: hoe je daarmee je liefdesleven verbetert. Verhelderend, een eyeopener: kom er zelf achter waarom dit boek ‘het best beoordeelde’ relatieboek is.