Manipulatie in relaties: signalen en trucs van een manipulator

Michelle Mulder
Door Michelle Mulder
16 minuten leestijd

Manipulatie in relaties komt veel vaker voor dan je denkt. Eigenlijk is in iedere relatie wel eens sprake van een vorm van manipulatie. Hoe goed of slecht je relatie ook is: het is bijna niet te vermijden. Meestal is het niet erg. Vaak heeft zowel de manipulator als de gemanipuleerde het niet eens door. En zonder dat je het niet doorhebt, manipuleert iedereen wel eens.

In alle soorten relaties komt manipulatie voor: relaties op het werk, tussen vrienden en tussen geliefden. Waarschijnlijk herken je het niet eens, totdat je wordt verteld dat het niets anders dan manipulatie is. Je partner wil bijvoorbeeld graag iets doen, maar omdat jij dat niet wilt voelt je partner zich verloren. Het gevolg is dat jij – de gemanipuleerde – je schuldig voelt en daarom toegeeft vanuit je schuldgevoel. Herkenbaar?

Als het incidenteel is, dan is het geen probleem. Maar in sommige gevallen kun je een patroon ontdekken in de manipulatie. En wanneer dat zo is, heb je te maken met een echte manipulator. We vertellen je meer over de manipulator.

Wat wil jij?

"Iedereen heeft het over zichzelf, maar wat wil JIJ? Stel deze 999 vragen aan jezelf: kijk vooruit, spreek wensen uit, vraag feedback, geef jezelf cijfers."

Wat is manipulatie?

Manipulatie is het beïnvloeden van een ander waarbij er een misleidende methode wordt gebruikt om de ander tot een bepaalde overtuiging of actie aan te zetten. Een manipulator wil een bepaald voordeel krijgen. Hij of zij geeft je bijvoorbeeld het gevoel dat jij iets fout hebt gedaan, terwijl jij niet eens wat je fout hebt gedaan. Maar ondanks dat je dit niet weet, krijgt de manipulator een zekere vorm van macht over de relatie. Een manipulator is dus eigenlijk iemand die jou emotioneel chanteert.

Manipulatie komt overal voor en dus ook in liefdesrelaties. In nieuwe relaties, maar ook in relaties die de tand des tijds hebben doorstaan. Ben je onzeker over jezelf en niet assertief of alert genoeg? Dan ben je een makkelijke prooi voor een manipulator.

Wanneer word je gemanipuleerd?

Je wordt gemanipuleerd door je partner als je iets doet wat je eigenlijk niet wilt doen. Op een slinkse manier probeert de manipulator jou iets te laten doen. De meeste manipulators herken je echter niet direct. In het begin zijn ze heel aardig voor je en geven ze je alles. Je denkt dat je de liefste partner van de wereld bent tegengekomen. Alles lijkt perfect te zijn, maar dat is het niet.

Zodra jij helemaal weg bent van de ander en je partner volledig vertrouwt, begint deze met het manipulatieve gedrag. Dan willen ze ineens iets terug voor alles wat ze je hebben gegeven. Het gevolg? Je staat voor altijd bij de manipulator in het krijt. En vervolgens zal diegene alles doen om de zin door te drijven.

5 vormen van manipulatie

In relaties zijn verschillende vormen van manipulatie mogelijk. Soms is de manipulatie heel subtiel. Dan heb je het zelf misschien niet eens door dat je gemanipuleerd wordt. Andere keren weet je wel dat je gemanipuleerd wordt, maar kun je het niet herkennen. Zodra je weet hoe een manipulator te werk gaat, kun jij je weren tegen de manipulatie.

25 zinnen die het verschil maken

Heb je trouwens deze kant-en-klare berichtjes voor op WhatsApp of Tinder al gezien? Het zijn de beste zinnen om iemand stapelgek op je te maken.

Herken jij een van de onderstaande voorbeelden van manipulatie? Ga dan goed bij jezelf na of je misschien niet in een manipulatieve relatie zit. En vraag jezelf af hoe het komt dat je zo gevoelig voor manipulatie bent.

1. Inspelen op je schuldgevoel

Een manipulator speelt graag in op je schuldgevoelens. De manipulator zorgt er eerst voor dat je afhankelijk van wordt en dat je van de manipulator houdt. En dan gebruikt de manipulator uitspraken als: ‘Ik heb je zoveel gegeven, nu moet je ook iets terug doen’ of ‘Ik heb je studieschuld betaald, dus nu moet je ook voor altijd bij me blijven en van me houden’.

2. Inspelen op angst

Een manipulator weet jouw zwakke plek als geen ander te vinden en speelt graag in op jouw angstgevoelens. Dat doet de manipulator met uitspraken als: ‘Als je dit niet voor mij doet, dan ga ik bij je weg’ of ‘Als je dit niet doet, vindt niemand je meer aardig’. De manipulator weet precies waar jouw angstgevoel vandaan komt en zal erop inspelen om de zin door te drukken. Jouw onzekerheid geeft de manipulator kans om jou alles te laten doen waar om gevraagd wordt.

3. Inspelen op je plichtsgevoel

Ook speelt een manipulator in op je plichtsgevoel. ‘Het is jouw taak als moeder, dus waarom doe je zo moeilijk.’ Zo kun jij je verantwoordelijk voelen om iets te doen, terwijl je het eigenlijk niet wil doen. Heb je een groot plichtsgevoel? Zorg er dan voor dat een manipulator daar geen misbruik van kan maken. Voelt iets niet goed aan? Doe het dan niet, of praat erover met iemand anders dan de manipulator. Zo kun je samen weerstand bieden aan de manipulator.

4. Controle

Een manipulator heeft doorgaans weinig vertrouwen in zijn partner. De typische manipulator wil graag de controle houden, is achterdochtig en leest appjes en berichten zonder dat daar toestemming voor is gegeven. Je zal misschien denken dat het niet zo erg is, omdat je geen geheimen voor je partner hebt. Maar als je partner een manipulator is dan zal deze – zodra de mogelijkheid daar is – de berichten gebruiken om je te kunnen manipuleren.

5. Jaloezie via sociale media

Je partner kan ook via sociale media manipuleren. De manipulator zal dan bijvoorbeeld foto’s plaatsen van met een andere man of vrouw. Of de manipulator reageert op foto’s van een ex-geliefde via sociale media. Dit alles heeft tot doel om je onzeker te maken. Uiteindelijk kan de manipulator je dan zo manipuleren dat jij weer zal doen wat de ander wil.

controle man

Het herkennen van een manipulator

Een manipulator doet alles om de matcht te krijgen. Als jij ‘nee’ zegt, zal de manipulator er echt alles aan doen om daar een ‘ja’ van te maken. De methodes van een manipulator kunnen gekenmerkt worden als vlijen, chanteren en zelfs dreigen. Maar een manipulator heeft altijd iemand nodig om te manipuleren. En vaak weet hij feilloos de perfecte partner te vinden om te manipuleren. Ben jij zo’n partner?

Als jij onzeker bent, weinig eigenwaarde, zelfvertrouwen en zelfrespect hebt, dan ben jij de perfecte kandidaat voor een manipulator. Het is dus belangrijk om een manipulator te herkennen, zodat je niet het slachtoffer wordt van manipulatie. Want ondanks dat je er gevoelig voor kunt zijn, kun je het gedrag van een manipulator wel herkennen.

Over het algemeen hebben alle manipulators dezelfde kenmerken. Ze volgen hetzelfde patroon en willen allemaal hetzelfde: dat jij doet wat zij willen. De belangrijkste kenmerken van een manipulator zijn:

1. Een manipulator denkt alleen maar aan zichzelf

In eerste instantie lijkt het misschien alsof de manipulator altijd aan jou denkt, maar in werkelijkheid denkt diegene alleen maar aan zichzelf. Datgene wat de manipulator wil is belangrijk en de manipulator zal er echt alles aan doen dat te bewerkstelligen. Dat begint met vlijen, maar als dat niet werkt, kan de manipulator ook andere middelen inzetten, zoals gaslighting, chanteren of dreigen.

Hoe lief en vrijgevig je manipulerende partner ook lijkt te zijn, vergeet niet dat een echte manipulator er altijd iets voor terug wil. Want een manipulator denkt alleen maar aan zichzelf – niet aan jou.

2. Een manipulator geeft anderen altijd de schuld

Nooit zal een manipulator een fout toegeven. Het is altijd de schuld van een ander. En de manipulator geeft je ook het gevoel dat je iets fout heeft gedaan. Je gaat aan jezelf twijfelen, je denkt dat jij degene bent geweest die het fout heeft gedaan en uiteindelijk geef jij jezelf de schuld. De manipulator treft geen enkele blaam en jij blijft over met een schuldgevoel.

Natuurlijk zijn er meer mensen op deze wereld die het moeilijk vinden om toe te geven dat ze een fout hebben gemaakt. En dat zijn niet altijd manipulator. Maar zie je een patroon en word jou altijd een schuldgevoel aangepraat? En voelt dat onterecht? Dan kun je wel eens met een echte manipulator te maken hebben.

3. Een manipulator is erg gul en hulpvaardig

Een goede manipulator is altijd gul en hulpvaardig. De manipulator geeft erg veel en dat laat diegene jou ook weten. Maar vergeet niet dat de manipulator altijd alleen maar aan zichzelf denkt. De manipulator verwacht er altijd iets voor terug. Hij of zij geeft jou het gevoel dat je een ‘schuld’ hebt en die moet uiteindelijk ingelost worden. Het is een bewuste poging om bij een schuld te creëren die uiteindelijk ingelost moet worden.

4. Een manipulator leeft in een eigen wereld

Nooit zal een manipulator toegeven wat de ware bedoelingen zijn. In de eigen wereld heeft diegene altijd gelijk. Dat is de waarheid van de manipulator en daar kan niemand iets aan veranderen. Het heeft daarom ook geen zin om met een manipulator in discussie te gaan. De manipulator weet het namelijk altijd zo te draaien dat het aan iets of iemand anders ligt. En dan voel jij je weer schuldig, omdat de manipulator jou het gevoel heeft gegeven dat jij je niet goed hebt ingeleefd in de belevingswereld van de manipulator.

Bekende uitspraken van manipulators

Als je aan de bovenstaande kenmerken van een manipulator nog niet genoeg hebt om een echte manipulator te herkennen, dan zijn er een aantal uitspraken die manipulators vaak gebruiken om hun zin te krijgen. Heb jij een partner die onderstaande uitspraken gebruikt om zijn of haar zin bij jou door te drukken? Misschien heb jij dan wel te maken met een echte manipulator in jouw relatie.

Dus hoor je een of meerdere van onderstaande uitspraken vaak van je partner? Dan moet er nu toch echt een belletje gaan rinkelen. Want dan heb je waarschijnlijk te maken met een echte manipulator.

  • Het is voor je eigen bestwil.
  • Na alles wat ik voor jou gedaan heb.
  • Je laat me in de steek als…
  • En dat terwijl jij voor mij wel de belangrijkste persoon in mijn leven bent.
  • Ik vraag je één keer iets en dan geef je niet thuis.
  • Ik doe het voor jou.
  • Jij bent de enige die me kan helpen.

Herken je dit soort zinnen? Dan heb jij misschien wel te maken met een echte manipulator. Let goed op of je een patroon ziet. En als je weet dat je gemanipuleerd wordt door je partner, zoek dan hulp. Allereerst voor jezelf, zodat je je kunt weren tegen de manipulatie.

Wat kun je doen om manipulatie tegen te gaan?

Nu je weet hoe een manipulator te werk gaat, wat de manipulatieve tactieken zijn en hoe je diegene kunt herkennen, is het belangrijk om te weten hoe je je tegen manipulatief gedrag in je relatie kunt weren.

1. Zoek je zwakke plek op

De manipulator weet precies waar jouw zwakke plek zit. Deze persoon kent jou door en door. En doordat jij je vertrouwen hebt gegeven aan de manipulator, weet deze precies hoe er ingespeeld moet worden op jouw zwakte. Met als doel: jou dat te laten doen wat de manipulator wil dat jij doet.

Ken jij zelf ook je zwakke plek? Wees dan alert als de manipulator je aanvalt op deze plek. Dan weet je eigenlijk al dat je iets gaat doen wat je eigenlijk niet wilt doen. Zoek hulp, praat erover met je niet-manipulatieve vrienden, zorg dat je je niet meer zo laat beïnvloeden als iemand je op je zwakke plek aanvalt.

2. Leer ‘nee’ te zeggen

Het allerbelangrijkste om manipulatie tegen te gaan is dat je jezelf vooropstelt. Jij moet alleen die dingen doen waar jij achter staat. Krijg je ergens een slecht gevoel bij? Doe het dan niet, want dan weet je dat je gemanipuleerd wordt. Weet wat je grenzen zijn en bewaak je grenzen. Leer ‘nee’ te zeggen en kom voor jezelf op.

Een manipulator kan niets met iemand die assertief is. Kun je niet assertief zijn, leer jezelf dit gedrag aan. In je woonplaats kun je vast een training assertiviteit volgen. Of er is wel ergens een online cursus te vinden. Vaak als je al bezig bent met je eigen gedrag te veranderen, weet de manipulator al dat je niet meer zo gevoelig bent voor de trucjes.

3. Wees kort en bondig in je antwoorden

Als je weet dat je met een manipulator te maken hebt, zorg dan dat je korte en duidelijke antwoorden geeft. Je hoeft geen uitleg te geven waarom je iets niet of wel wilt doen. Een duidelijke ‘ja’ of ‘nee’ is voldoende. En dan geef je je manipulator ook geen handvatten om door te vragen.

Door bondig te zijn in je antwoorden geef je de manipulator geen gelegenheid om met je in discussie te gaan. Want dat is de enige manier om je manipuleren. En een discussie met een manipulator verlies je bijna altijd. Want een manipulator haalt nu eenmaal alles uit de kast om jou te overtuigen.

Meer mensen zoals jij...

... weten niet welke liefdestaal ze spreken. En dat is niet zo gek als je helemaal niet weet dat iedereen een eigen moedertaal der liefde heeft. In ‘De vijf talen van de liefde’ ontdek je welke taal jij spreekt en nog belangrijker: hoe je daarmee je liefdesleven verbetert. Verhelderend, een eyeopener: kom er zelf achter waarom dit boek ‘het best beoordeelde’ relatieboek is.

Deel dit artikel
Geef je reactie